Projekty

Brzmienie Odprawy posłów greckich Jana Kochanowskiego w 445. rocznicę premiery pierwszego polskiego dramatu (2023).

W 2023 r. Antoni Libera, po raz pierwszy w historii polskiej literatury, dokonał transkrypcji renesansowego tekstu pierwszego polskiego dramatu Jana Kochanowskiego „Odprawa posłów greckich”. Pisane staropolskim językiem, nie zawsze dotrze z przekazem do wszystkich odbiorców. Dlatego też, wymaga pracy adaptacyjnej, interpretacji współczesnych aktorów i reżyserów. W ramach projektu Fundacji Kultura i Dziedzictwo ponad Granicami, Teatr Polski przygotował przedstawienie, które na stałe znalazło się w repertuarze. Powstało słuchowisko w Radiowej Dwójce. W Państwowym Instytucie Wydawniczym ukazała się publikacja w wersji oryginalnej z transkrypcją na współczesną polszczyznę. W przedsięwzięciach wzięli udział wybitni twórcy i eksperci, reżyserzy, znakomici aktorzy, kompozytorka oraz muzycy.

Za projekt Fundacja otrzymała Nagrodę Specjalną Wydarzenia Historycznego Roku.

 

Ballady Mickiewicza i Chopina. W 200. rocznicę wydania „Ballad i Romansów” Adama Mickiewicza (2022).

Ballady Mickiewicza i Chopina z okazji 200-lecia wydania Ballad i Romansów wielkiego polskiego poety. Ballady Chopina splatają się w widowisku – koncercie w warstwie muzycznej z oryginalnymi ludowymi polskimi balladami oraz wybranymi utworami Marii Szymanowskiej- teściowej Adama Mickiewicza, jednej z najsławniejszych pianistek europejskich pierwszej dekady XIX w. Tak zaaranżowane utwory inspirowane muzyką ludową stanowią trzon warstwy muzycznej ilustrującej teksty poetyckie. Część recytowanych ballad Mickiewicza ma formę melorecytacji. Najbardziej „muzyczne” fragmenty zostały zaśpiewane ludowym („białym”) głosem dla wzmocnienia ekspresji danego fragmentu ballady.
W wybranych do projektu utworach Mickiewicza znajdują się, poza balladami polskimi, również ballady litewska, ukraińska i turecka. Dlatego warstwa muzyczna ilustrująca teksty wzbogacona jest o oryginalne melodie ludowe Ukrainy, Litwy i Turcji. Całość muzyczna ma za zadanie odzwierciedlać atmosferę wybranych ballad i wpływać na zdecydowane zwiększenie atrakcyjności recytowanych tekstów dla szerokiego odbiorcy.

Proponowany program widowiska – koncertu Ballady Mickiewicza i Chopina w kontekście tradycji ludowej nawiązuje do 17 –letniej znajomości, może nawet zażyłości Chopina i Mickiewicza. Przedstawia wzajemne relacje artystyczne kompozytora i poety, ukryte w ich balladach, czasem trudne wręcz do zwerbalizowania. Ukazuje „muzyczność” ballad Mickiewicza i „poetyckość” ballad Chopina.
Poeta był mistrzem melodyjnego rymu, zmiennego (często tanecznego) rytmu, onomatopeicznych efektów. Chopin z kolei miał silne związki z literaturą, skoro poeci tłumaczyli tak elokwentnie, o co mu chodzi w muzyce. Poeta i kompozytor dostarczali sobie wzajemnie wzruszeń i emocji, ale każdy pozostał przy swoim warsztacie. Chopin przy fortepianie, Mickiewicz z dobrze temperowanym gęsim piórem w dłoni.
U obu twórców spotkanie z folklorem w dużym stopniu wpłynęło na ich twórczość artystyczną. Ludowe obrzędy wzbogacone pieśniami i muzyką instrumentalną, baśnie, podania i legendy – to wszystko towarzyszyło im już od wczesnego dzieciństwa a liczne podróże znacząco wzbogaciły jeszcze wiedzę na ten temat. W prastarych formach ludowej kultury upatrywali bowiem korzeni polskich oraz szukali inspiracji dla swych dzieł. Projekt Ballady Mickiewicza i Chopina w kontekście tradycji ludowej przedstawia wybrane ballady Adama Mickiewicza ze zbioru „Ballady i romanse”. Całość muzyczna ma za zadanie odzwierciedlać atmosferę wybranych ballad Adama Mickiewicza i wpływać na zdecydowane zwiększenie atrakcyjności recytowanych tekstów dla szerokiego odbiorcy.

W wybranych do projektu utworach Adama Mickiewicza znajdują się poza balladami polskimi również: ballada litewska, ukraińska i turecka. Dlatego warstwa muzyczna ilustrująca teksty wzbogacona jest o oryginalne melodie ludowe Ukrainy, Litwy i Turcji.

Jerzy Maksymiuk – Tanga jak za dawnych lat (2022).

W Studiu Koncertowym Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego, podczas koncertu w ramach Warszawskiego Festiwalu Tanga i Muzyki Retro im. Władysława Szpilmana mogliśmy usłyszeć m.in. wyjątkowe kompozycje Jerzego Maksymiuka. To światowa premiera cyklu tang w stylu nowego retro.

Na scenie zaprezentowali się m.in. Lala Czaplicka czy Gang Tango w składzie: Grzegorz Lalek ‒ skrzypce, mandolina, Piotr Kopietz ‒ bandoneon, akordeon, Mirosław Feldgebel ‒ fortepian, Sebastian Wypych ‒ kontrabas, kierownictwo artystyczne, recytacje. W programie światowa premiera cyklu tang w stylu nowego retro, skomponowanych przez Jerzego Maksymiuka, na wzór kompozytorów tang międzywojennych i światowych. Duch przeszłości objawił się w nowych aranżacjach.

Brzmienie Sklepów cynamonowych  Bruno Schulza (2022).

Projekt muzyczny w autorskim opracowaniu i kompozycji Prof. Marii Pomianowskiej i jej zespołu muzycznego.

Utwory zaprezentowane przez Prof. Marię Pomianowską, ilustrujące opowiadania bazują na melodiach ludowych polsko-ukraińskiego pogranicza. W ten sposób projekt przybliża twórczość Bruna Schulza w 130. rocznicę urodzin, wzbogaconą o muzyczny świat, w którym się wychował. Świat pogranicza to mozaika kultur i przenikanie się melodii polskich, ukraińskich czy żydowskich. Poza melodiami kresów wschodnich w projekcie zostaną przedstawione specjalne kompozycje wzbogacone o improwizacje „tworzone na żywo” pod wpływem emocji wypływających ze słuchania tekstów Schulza. Stanowią one ilustrację tajemniczej, symbolicznej,  wręcz malarskiej aury unoszącej się nad twórczością pisarza. Cykl opowiadań „Sklepy cynamonowe” pozwala czytelnikowi włączyć się w przeżycia młodego bohatera-narratora przemierzającego Drohobycz, niegdyś polskie, a obecnie ukraińskie rodzinne miasteczko Schulza, z którym na zawsze był związany. Podróż ta przedstawia w symboliczny sposób najważniejsze momenty życia ludzkiego.

To, co słowem autor maluje w swoich opowiadaniach ten projekt opisuje i wzbogaca dźwiękiem.W ten sposób  przybliżone zostają wybrane opowiadania z cyklu „Sklepy cynamonowe”, wykorzystując w tym celu i słowo w wersji oryginalnej, i dźwięk w formie kompozycji oraz improwizacji.

Projekt, którego głównym elementem są teksty Schulza, przedstawia je w formie recytacji (ilustrowanej muzyką instrumentalną), melorecytacji i utworów słowno-muzycznych. Oprócz utworów instrumentalnych i melorecytacji w projekcie pojawiają się utwory słowno-muzyczne, których warstwa słowna jest połączeniem tradycyjnych pieśni ludowych z cytatami pochodzącymi  z wybranych opowiadań. Łącznikiem stają się tu symbole dotyczące najważniejszych momentów życia ludzkiego pochodzące z tzw. „mądrości ludowej” jak i z dzieł Bruno Schultza.

Pomiędzy opowiadaniami pojawiają się oryginalne ludowe pieśni i melodie instrumentalne z miejsca gdzie żył i wychował się Bruno Schulz.

Pisarskie podróże. Norwid (2021).

Projekt montażu teatralno- literackiego poświęconego twórczości i biografii Cypriana Kamila Norwida. W 200. rocznicę urodzin przedstawienie w oryginalny sposób sylwetki jednego z najważniejszych polskich poetów, pisarzy i dramaturgów. Przedstawienie i słuchowisko skierowane do młodych ludzi, oparte są na autorskim tekście Macieja Wojtyszki i wyreżyserowane przez twórcę. Próba opowieści (na podstawie listów i wierszy poety) o czasie jego szesnastomiesięcznego pobytu w Ameryce. Jak wiadomo, poeta podjął próbę emigracji, która się nie powiodła.

Osoby:
Narrator, Pani Trębicka , Norwid, Dwójka Komentatorów i Rozmówców grane przez aktorów teatralnych i filmowych. Z jednej strony, jest to próba przedstawienia ówczesnej Ameryki oczami zagubionego i nieszczęśliwego poety, z drugiej –
ukazanie rodzącej się wówczas najpiękniejszej i wyrafinowanej liryki:
„Do kraju tego gdzie kruszynę chleba podnoszą z ziemi przez uszanowanie,
Tęskno mi, Panie!”

Norwid był wybitnym poetą, twórcą liryki i poematów, nowelistą i dramaturgiem. Jego poezja jest trudna, intelektualna, aforystyczna, pozbawiona opisowości i melodyjności typowej poezji romantycznej. Operuje skrótem, szczegółem, wielopiętrową metaforą, stosuje zróżnicowaną nieregularną wersyfikację dla podkreślenia puenty. Sztuka Norwida mogła być szansą – i taką miała być w zamierzeniu poety – na nową, dojrzalszą fazę romantyzmu. Dostrzegał materializm młodego kapitalizmu, komercjalizm i powierzchowność więzi międzyludzkich, ale doceniał wagę postępu technicznego. Jego światopogląd najbliższy był temu, co dziś nazwalibyśmy personalizmem chrześcijańskim. W centrum jego uwagi znajdował się indywidualny, zwykły, każdy człowiek, ale umieszczony w problematyce uniwersalnej. Głosił pochwałę codzienności i konkretu, przez które jednak przeglądała rzeczywistość sakralna. Budował program rozwoju i unowocześniania społeczeństwa, lecz działania te miały być wypełnianiem planu bożego. Sztukę nazywał pracą, ale ta konkretna, często fizyczna wręcz praca pozostawała w mistycznym związku z Logosem – wcielonym słowem Boga.
Przedstawiony projekt ma przybliżyć nie tylko twórczość Norwida, ale także jego sylwetkę, jako człowieka, określanego „dziwakiem i samotnikiem”. Jego kontakty z otoczeniem utrudniały mu dodatkowo postępujące kłopoty ze słuchem. Niewielkie grono osób z najbliższego otoczenia potrafiło dostrzec jego intelektualną i artystyczną oryginalność. Najbardziej aktywną formą jego kontaktów towarzyskich były listy: utrzymywał ożywioną korespondencję, która z jednej strony jest epistolografią wysokiej próby, z drugiej zaś – cennym przyczynkiem do interpretacji jego poglądów.
Projekt pokazuje, że Norwida można odkrywać na nowo, że jego twórczość przetrwała przez pokolenia i zyskuje nowe znaczenie. Przede wszystkim dla ludzi młodych, wchodzących w życie, poszukujących swojej tożsamości i dziedzictwa.

Projekt teatralno-literacki skierowany jest do młodego, wymagającego widza, który chce poszerzyć horyzonty i wgłębić się w świat niezwykłej liryki Norwida.
Niezauważony za życia, nieobecny w kulturze polskiej w XIX wieku, Norwid został odkryty na początku wieku XX w. tzw. Młodej Polsce. Młoda Polska odkryła w Norwidzie to, co było bliskie jej własnemu światopoglądowi: przede wszystkim los tragicznego poety niezrozumianego przez współczesnych, ideę sztuki tworzącej piękno i pojęcie symbolu jako narzędzia poznania i wyrażania istoty bytu. Dziś, w XXI wieku, Norwida odkrywają kolejne pokolenia, interpretują jego teksty, znajdują i doceniają jak uniwersalna była i jest jego twórczość. Zależy nam, aby młodzi ludzie podjęli dyskusję o nim, o jego
testach, ale także – poniekąd – z samym poetą.

Wirtualny Uniwersytet Kultury i Dziedzictwa (2020).

Jest to uczelnia, w ramach której realizowane są spotkania, koncerty, warsztaty i wykłady dla różnych grup wiekowych i o różnych zainteresowaniach. Liczba wydziałów będzie stale rozszerzana wraz z rozwojem projektu i przybywającą liczbą studentów i video-słuchaczy. Obecnie uczelnia otwiera wydziały: muzyki i musicalu, dramatu i literatury, historii, sztuk audio-wizualnych oraz wydział dla dzieci. Wśród wykładowców znajdą się profesorowie uczelni, zawodowi muzycy i kompozytorzy, dziennikarze, twórcy teatralni, reżyserzy, historycy, autorzy publikacji, m.in. prof. Maria Pomianowska, prof. Maciej Wojtyszko, Jakub Lubowicz (kompozytor Pilotów). Absolwenci będą zachęcani do tworzenia własnych dzieł takich jak: dramat, musical, opowiadania historyczne i dla młodzieży. Dzieci spotkają się z twórcą kultowej książki „Bromba i inni”, poznają sekrety muzycznych instrumentów, a młodzież spróbuje swoich sił w komponowaniu czy tworzeniu słuchowisk radiowych.

W obecnej sytuacji związanej ze stanem epidemii działania Fundacji przenoszą się do sieci – tak, aby jak najszersza publiczność miała kontakt z kulturą wysoką, z profesjonalnymi artystami oraz wykładowcami. Udowodnimy poprzez ten projekt, że dla twórców kultury nie ma rzeczy niemożliwych. W nazwie Fundacji „ponad granicami” nie istnieją nie tylko granice między krajami, ale też żadne bariery do podjęcia działań w sieci. Działalność Fundacji Kultura i Dziedzictwo ponad Granicami jest kontynuacją projektów realizowanych przez Fundację Kultura i Sztuka ponad Granicami, przez ponad 20 lat promującej polską kulturę i sztukę na areniemiędzynarodowej. Do współpracy dołączyli kolejni artyści, przedstawiciele różnych dziedzin kultury i sztuki, a także osoby związane z nauką i promocją polskiego dziedzictwa. Najważniejsze zrealizowane projekty w 2019 r: „Po prostu polska”: cykl koncertów muzyki
polskiej w wykonaniu prof. Marii Pomianowskiej z udziałem muzyków i artystów z Japonii, Norwegii i USA. Koncerty odbyły się w ramach roku Stanisława Moniuszki w Oslo, Tokio i Waszyngtonie, dzięki dofinansowaniu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu “Promocja kultury polskiej za granicą”. Inne zrealizowane zadania to: Spotkanie z tradycją polską w Wietnamie (Ho Chi Minh city Conservatory of Music), Forbidden City Chamber Orchestra i prof. Liu Shunem. W ramach tej współpracy odbyły się warsztaty, podczas których muzycy polscy i chińscy wykonywali polskie melodie ludowe zaaranżowane przez Marię Pomianowską na zespół fideli i tradycyjne instrumenty chińskie. Muzycy wspólnie opracowali program utworów folkowych polskich i wybranych melodii chińskich, zwieńczeniem projektu były koncerty muzyków w Pekinie i Xi’an. Podobny projekt zrealizowany został we współpracy z muzykami Nanyin w Quanzhou. Muzycy zespołu Nanyin i zespołu Marii Pomianowskiej po raz pierwszy spotkali się podczas warsztatów w Quanzhou. Warsztaty te zaowocowały wspólnym koncertem, który wzbudził zainteresowanie Katedry Muzyki

Uniwersytetu Centralnego w Quanzhou i kolejnymi warsztatami z udziałem także studentów muzyki tradycyjnej.